Cộng đồng Người khuyết tật Việt Nam và quá trình phát triển từ những năm 2000 đến nay là cả một bước tiến dài, đầy tự hào.
Từ những nhóm tự lực
Trước năm 1998, tại Việt Nam vẫn nhìn người khuyết tật với một ánh nhìn xa lạ, và e ngại, và giới hạn người khuyết tật như những người bị biến dạng bởi chất độc hoá học, những người đui, mù, què, điếc, hay thậm chí là quái thai… Đến ngày 30 tháng 7 năm 1998, UBTV Quốc Hội ban hành Pháp lệnh người tàn tật, và những tên gọi gọi không hay trước đây đều được đổi thành người tàn tật;
Pháp lệnh cũng quy định: “lấy ngày 18 tháng 4 hàng năm là ngày chăm sóc và bảo vệ người tàn tật…
Bản thân tôi, lúc này vẫn đang là sinh viên, trong đội tình nguyện năm thứ 2 của trường ĐH Luật Hà Nội.
Để triển khai Pháp lệnh người tàn tật, Chính phủ thành lập Uỷ ban quốc gia điều phối các hoạt động hỗ trợ người tàn tật (NCC); Ông Nghiêm Xuân Tuệ làm điều phối viên của UB này, các thành viên của UB là Bộ trưởng các Bộ ngành có liên quan tới người khuyết tật, UB này đã làm được rất nhiều việc mang tính chất nền móng cho các hoạt động của người khuyết tật;
Lúc này các nhóm tự lực (Self-help group) của người khuyết tật bắt đầu manh nha xuất hiện, ở Hà Nội là nhóm Vì tương lai tươi sáng của người khuyết tật, nhóm Hy Vọng, nhóm Bạn và Tôi, rồi CLB Sinh viên khuyết tật, Clb khát vọng ánh sáng…
…và ở miền Nam là nhóm Thanh niên khuyết tật, và nhóm TBP ở Đồng Nai, Nhóm Anh Em ở Quy Nhơn…
Cú hích từ Campain 2000
Năm 2000, NCC đứng ra đăng cai tổ chức Hội nghị người khuyết tật Châu Á – Thái Bình Dương, cộng đồng hay gọi là Campain 2000, lần đầu tiên một sự kiện về người khuyết tật quốc tế được tổ chức tại Việt Nam, và lần đầu tiên các khái niệm, và các vấn đề về người khuyết tật được quan tâm và triển khai ở Việt Nam; lúc đó địa điểm tổ chức ở Triển Lãm Giảng Võ, BTC đã phải cải tạo cửa, và xây dựng các đường dốc cấp tốc để xe lăn có thể tiếp cận được.
Khi đó thể thao người khuyết tật mới được hình thành, và Bạch Quang Thái nổi lên như một vận động viên điền kinh người khuyết tật tiêu biểu, rất nhiều bạn thanh niên khuyết tật ao ước tự tin như anh Thái, và vượt qua anh Thái; được truyền cảm hứng từ Thái, Thái như mối tình đầu của người khuyết tật Hà Nội và Việt Nam vậy;
Hội thanh niên khuyết tật Tp Hồ Chí Minh và các chương trình du khảo xuyên Việt bằng xe ba bánh
Năm 2000, anh Huỳnh Công Sơn đứng lên thành lập Hội thanh niên khuyết tật TPHCM; một tổ chức Hội như là 1 thành viên tập thể nằm trong Hội liên hiệp thanh niên TPHCM, tổ chức đầu tiên của thanh niên khuyết tật Việt Nam; trụ sở đặt tại số 5 Đinh Tiên Hoàng.
Trong năm 2002 anh Huỳnh Công Sơn tổ chức Du Khảo xuyên Việt bằng xe Ba bánh, đi từ TPHCM tới Hà Giang trong vòng 1 tháng, vì là thành viên của Hội liên hiệp thanh niên, nên đi tới địa phương nào cũng nhờ Hội liên hiệp thanh niên kết nối với thanh niên khuyết tật ở địa phương đó, để giao lưu và nhậu với nhau; chuyến đi ròng rã một hơn 1 tháng trời, thổi bùng lên sự tự tin của người khuyết tật Việt Nam…
Tôi bắt đầu tham gia vào các hoạt động của người khuyết tật với tư cách là một tình nguyện viên
Năm 2002; tôi bị một tai nạn nhỏ và trở thành người khuyết tật; Lúc này tôi xin vào làm tình nguyện viên cho Disability Forum (Diễn đàn của các tổ chức phi chính phủ, có các chương trình dự án dành cho người khuyết tật)
và năm 2003 tôi trúng tuyển vào vị trí Điều phối viên dự án: Du lịch không rào cản – Hà Nội dành cho tất cả mọi người; đây là một dự án được tài trợ bởi World Bank, do tổ chức Thầy thuốc tình nguyện hải ngoại chắp bút (HVO); dự án tìm kiếm các địa điểm du lịch, khách sạn tại Hà Nội có thể tiếp cận được cho người khuyết tật, rồi gắn biểu tượng của NKT lên để khách du lịch có thể biết được địa điểm nào, khách sạn nào là người khuyết tật có thể tiếp cận được; dự án rất thú vị nhưng không có kinh phí để duy trì, sau này DRD có làm bản đồ tiếp cận, hay nhóm Tương lai tươi sáng mới đây cũng tiếp thu và triển khai lại dự án tương tự…
Bắt đầu tham gia viết và thực hiện các dự án về người khuyết tật
Và năm 2003 World Bank tổ chức chương trình Ngày sáng tạo Việt Nam, tiếp sức cho hàng loạt các dự án của người khuyết tật.
Trong năm 2003 tôi thành lập CLB Những ước mơ xanh Hà Nội, một tổ chức chung của thanh niên khuyết tật, học sinh, sinh viên; Tôi mong muốn rằng thanh niên khuyết tật cũng tự tin, tham gia cùng với thanh niên không khuyết tật vào các hoạt động tình nguyện, vì cộng đồng, chứ không chỉ thanh niên khuyết tật riêng với nhau. CLB này đến nay không còn những hoạt động thường kỳ, nhưng vẫn giữ liên lạc và thường xuyên tổ chức offline với nhau.
Cũng trong năm 2003 tôi thành lập diễn đàn người khuyết tật vndisability. net, và sau này chuyển sang cổng thông tin người khuyết tật pwd. vn … tập hợp và quy tụ được hàng ngàn thành viên trên khắp mọi miền của tổ quốc.
Sự hình thành và ra đời của cuộc thi Vẻ đẹp vầng trăng khuyết
Năm 2005, Diễn đàn người khuyết tật (VN Disability Forum) khi đó chị Nguyễn Hồng Hà đang là điều phối viên, được sự hỗ trợ của UN đã tổ chức Chương trình kỷ niệm chung cho 3 ngày Quốc Tế tại Việt Nam:
Ngày của những người sống chung với HIV/AIDS (1/12);
Ngày quốc tế người khuyết tật (3/12), và
Ngày những người tình nguyện (5/12).
Trong sự kiện này có một hoạt động được tổ chức chung cho cả 3 nhóm là: Vẻ đẹp trong sự đa dạng, và bạn Tạ Bích Hường đoạt giải Nhất; đây cũng là ý tưởng để tôi tổ chức các chương trình Hoa hậu người khuyết tật, và liên hoan Vẻ đẹp vầng trăng khuyết sau này.
Sự ra đời của Hội người khuyết tật Hà Nội và các Hội trên một số tỉnh thành
Năm 2006, Trước sự lớn mạnh của các phong trào người khuyết tật, anh chị em người khuyết tật tiến hành vận động để thành lập Hội người khuyết tật Hà Nội, lúc này cùng lúc có hai đơn xin công nhận Ban vận động gửi lên Sở Nội Vụ: Một đơn do anh Nguyễn Mạnh Hùng, chị Dương Thị Vân từ nhóm Vì tương lai tươi sáng đứng tên; Một đơn do anh Lê Đình Tuấn, và tôi đứng tên…;
Sở Nội Vụ trả đơn, yêu cầu 2 ban vận động hiệp thương hợp nhất để thống nhất thành 1 Ban vận động, lúc đó dưới sự giúp đỡ rất nhiều từ Bà Châu, Chủ tịch Hội bảo trợ người tàn tật và trẻ mồ côi Hà Nội mà Ban vận động, rồi Hội người khuyết tật Hà Nội được thành lập.
Từ các hoạt động tự do, tự phát, đến hoạt động Hội có tư cách pháp nhân là cả một quá trình dài, tự học hỏi và tìm phương hướng hoạt động của người khuyết tật Hà Nội, truyền cảm hứng cho các phong trào thành lập Hội của người khuyết tật cả nước, cho đến khi thành lập được các Hội người khuyết tật Thái Bình, Hà Giang, Ninh Bình, và Hà Nam
và đến khi Luật người khuyết tật ra đời năm 2010, thay thế cho Pháp lệnh người tàn tật, thì có thêm 1 số tỉnh thành nữa thành lập được Hội… Nhưng kể cả được thành lập bài bản và được hỗ trợ rất nhiều từ chính quyền thành phố Hà Nội thì Hội người khuyết tật Hà Nội vẫn gặp rất nhiều khó khăn, trong các hoạt động, nhất là khi triển khai xuống Quận/Huyện, Phường/Xã.
Lúc chưa có Hội có hoạt động gì anh em cứ hò nhau dấn đi làm, rồi khi có Hội lại có xu hướng thận trọng, và hành chính hoá hoạt động của Hội. Thực sự Hội người khuyết tật Hà Nội và Hội người khuyết tật một số tỉnh thành phố rất chật vật trong các hoạt động Hội… và sẽ còn rất lâu nữa mới có thể phủ được 30 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có Hội của người khuyết tật và các Hội của người khuyết tật hoạt động bài bản và mạnh mẽ.
Hội thanh niên khuyết tật Hà Nội đến Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam
Năm 2010, tôi đứng lên xin thành lập Hội thanh niên khuyết tật Hà Nội, và xin được công nhận là thành viên tập thể của Hội liên hiệp thanh niên thành phố Hà Nội. Lúc đó đã có Hội thanh niên khuyết tật TPHCM (TL năm 2000) và Hội thanh niên khuyết tật Thái Bình (TL 2007);
Gọi là Hội nhưng không phải là Hội có tư cách pháp nhân, mà là tổ chức đoàn kết tập hợp thanh niên khuyết tật, hoà cùng vào các hoạt động của thanh niên nói chung, thật may mắn cho tôi và anh em khuyết tật Hà Nội khi đó các anh chị lãnh đạo Hội LHTN Hà Nội rất quan tâm và ủng hộ, như anh Hồng Dân, anh Sỹ Trường, và anh Phúc Lộc,.. và hiện nay các anh chị đã trưởng thành Đoàn ra công tác ở các cơ quan cấp thành phố, nhưng vẫn quan tâm tới thanh niên khuyết tật và người khuyết tật.
Năm 2008 Trung ương Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam có tổ chức một buổi toạ đàm, nhằm xúc tiến thành lập Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam, do anh Nguyễn Phước Lộc chủ trương, nhưng không thành công;
Đến năm 2012 khi đó anh Phước Lộc lại tập hợp anh chị em khuyết tật, và lúc này có tôi tham gia thay cho Lan Anh để sang làm việc với Bộ LĐTB và XH để xin phép thành lập Ban Vận Động thành lập Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam, nhưng cũng không thành công,
…sau đó đến nhiệm kỳ của anh Phan Văn Mãi tiếp tục các chương trình hoạt động để tiến tới thành lập Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam nhưng cũng không thành công.
Đến năm 2015 thì anh Nguyễn Phi Long quyết định thành lập CLB Thanh niên khuyết tật Việt Nam như là một tổ chức thường trực để tham mưu cho Đoàn, Hội các hoạt động của thanh niên khuyết tật và kiên trì hoạt động thành lập Hội; và cũng trong Đại Hội – Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam, đã đưa vấn đề thành lập Hội thanh niên khuyết tật vào trong Nghị Quyết Đại Hội…
Tháng 10 năm 2021, Bộ LĐTB và XH ra quyết định công nhận Ban Vận Động thành lập Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam; Lúc này ban vận động rất tích cực hoàn thiện hồ sơ để gửi sang Bộ Nội Vụ xin phép thành lập Hội, và phải đến đầu năm 2024;
…sau khi hoàn thiện hồ sơ, Bộ Nội Vụ mời Ban Vận Động, Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam, UB Quốc Gia về NKT, Liên hiệp Hội về NKT, Hội người Mù, Hội Bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam lên vp Bộ để cho ý kiến về việc thành lập Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam, cuộc họp này gây ngạc nhiên đối với Bộ Nội Vụ, vì tất cả các tổ chức, Hội, mời họp đều thống nhất và nhất trí trong việc thành lập một Hội mới của thanh niên khuyết tật Việt Nam,
…và ngày 14 tháng 6 năm 2024 Bộ Nội Vụ ra quyết định thành lập Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam;
Ngày 7/10/2024, chúng tôi tổ chức Đại Hội Thành Lập Hội Thanh Niên Khuyết Tật Việt Nam.
Từ khi nhen nhóm ý tưởng, tới khi thành lập được Hội, chúng tôi nhận thấy rằng, khi đứng trong hàng ngũ của Đoàn, Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam; Thanh niên khuyết tật Việt Nam không phải đứng một mình, mà được sự hỗ trợ của Đoàn, Hội, và các thành viên tập thể của Đoàn, Hội;
Từ đó Đoàn, Hội tổ chức các hoạt động riêng, và các hoạt động lồng ghép cho thanh niên khuyết tật một cách có hệ thống rộng khắp bao trùm toàn quốc; từ 3 tổ chức ban đầu, đến nay đã có 13 tổ chức của thanh niên khuyết tật trên toàn quốc đang là thành viên tập thể của Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam cấp tỉnh; và với sự ra đời của Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam, các tổ chức và hoạt động của thanh niên khuyết tật Việt Nam sẽ trở lên mạnh mẽ và rộng khắp, nhanh chóng hơn bao giờ hết.
Thật vui mừng là rất nhiều bạn thanh niên khuyết tật ở các tỉnh, thành phố được kết nạp làm UV Thư ký của Hội liên hiệp thanh niên khuyết tật tỉnh thành phố; thậm chí như ở Hà Nội cả ở cấp Quận/Huyện cũng có uỷ viên là thanh niên khuyết tật.
Mong rằng là một thành viên chính thức của TW Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội thanh niên khuyết tật Việt Nam sẽ cổ vũ và hoạt động mạnh mẽ hơn nữa vì thanh niên khuyết tật và cả người khuyết tật Việt Nam nói chung./.
Link bài viết trên web: https://norintrinh.com/luoc-su-ve-nguoi-khuyet-tat-viet-nam.norin
Link bài viết gốc trên facebook: https://www.facebook.com/share/p/1DUirDMiCG/
Thanh Nga – Cô gái giàu nghị lực và cuộc thi Vầng trăng khuyết 2025
